فاطمه داوری، مدیرکل بناها، محوطه‌ها و بافت‌های تاریخی و دبیر علمی کنگره در یادداشتی نوشت: سازمان میراث فرهنگی (وقت) در دهه هفتاد، به همت مرحوم دکتر باقر آیت‌الله‌زاده شیرازی، یک دهه پس از آغاز فعالیت، بانی «کنگره تاریخ معماری و شهرسازی ایران» بود که به دلیل برگزاری آن در ارگ بم به عنوان کنگره بم هم شناخته می‌شد.

این کنگره از یادگارهای ارزشمند علمی و فرهنگی بعد از تاسیس سازمان میراث فرهنگی است که حسب بستر زمانی و شرایطی که در آن دوره،  به ویژه در زمینه تولید، گردآوری و نشر داده‌های علمی در حوزه میراث فرهنگی و تاریخ معماری و شهر سازی ایران وجود داشت بسیار ارزشمند، بنیادی و کارا محسوب می‌شد.

در آن دوره شروع، که یک دهه که از آغاز فعالیت سازمان میراث فرهنگی می‌گذشت زمینه مناسبی برای هدایت و جریان‌سازی مطالعات مربوط به تاریخ معماری و شهرسازی، از دل آنچه میراث فرهنگی می¬دانیم و متولی شناخت و حفاطت ازآن سازمان وقت بوده فراهم شده بوده.

اولین دوره کنگره در سال ۱۳۷۴، دومین آن  در سال ۱۳۷۸ و سومین کنگره در سال ۱۳۸۵، با رویکرد معرفی و انتشار یافته¬های مرتبط با تاریخ معماری و شهرسازی از طریق مطالعات و پژ وهش های انجام شده در بخش میراث فرهنگی و با هدف تبیین تاریخ معماری و شهرسازی ایران برگزار شد.

سه دوره اول کنگره به همت دکتر باقر ایت الله زاده شیرازی و توسط سازمان میراث فرهنگی وقت در ارگ بم برگزار شد. 

چهارمین دوره برگزاری کنگره پس از یک دهه وقفه در برگزاری، در سال ۱۳۹۵ با رویکرد و ساختاری متفاوت نسبت به سه دوره قبل برگزار شد.کنگره چهارم با شاکله برنامه‌ریزی ملی، اما در قالب کنگره های استانی در ۳۱ استان کشور، برگزار شد و دیگر شهر بم میزبان محوری برگزاری کنگره نبود.

در کنگره چهارم، تمام استان‌های کشور در طی چند ماه،‌ کنگره تاریخ معماری و شهرسازی استان خود را برگزار کردند.

بررسی نیت، ماهیت و چگونگی برگزاری ۴ دوره کنگره نشان می دهد:

سه دوره اول کنگره تاریخ معماری و شهرسازی ایران که به همت دکتر شیرازی برگزار شده با محوریت تاریخ و به دنبال شناخت موضوع تاریخ معماری و شهرسازی ایران بوده. 

اما کنگره چهارم که به صورت استانی برگزار شد با گسترش موضوعات و تنوع دادن به محورها،  از موضوع تاریخ معماری و شهرسازی عبور کرده و از جوانب مختلف به موضوع میراث فرهنگی در انواع، اجزاء و نحوه مواجه با آن ورود و به همین دلیل تنوعی گسترده برای محورها و زیرمحورهای موضوعی آن را شاهد بودیم.

وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در دوره اخیر به دنبال تداوم  این ظرفیت و یادگار علمی و در انطباق آن با نیازها، چالش‌ها و رویکردهای جدید، بدنیال استمرار بخشی به این کنگره و انطباق و به روز رسانی آن با شرایط موجود است. 

از این رو در سال، گذشته با  بررسی شرایط، جوانب موضوع، گفتگو با صاحب‌نظران و تشکیل کمیته سیاست¬گذاری علمی،  به این نتیجه رسید که کنگره «معماری و شهرسازی از منطر میراث فرهنگی» را در سال پیش رو برگزار کند. 

شرایط حال حاضر معماری و شهرسازی در دوره معاصر، پرسش‌های جدی را پیش‌روی ما در خصوص «هویت معماری و شهرسازی امروز» و «پیوند آن با معماری و شهرسازی» گذشته که برای ما در قالب مفهوم میراث فرهنگی در تمامی ابعاد ملموس و ناملموس آن معنا پیدا می کند قرار می‌دهد. و لازم است ذی مدخلان مختلف مربوط به موضوع با  ورود به این بحث، هم نقش خود را به درستی در تبیین و پاسخ به این پرسش ها روشن کنند و هم برنامه و اقدامات مناسبی را برای برون رفت از این شرایط و رفع چالش‌ها در پیش بگیرند.

وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی؛ هم با فراهم کردن زمینه گفتگو، که آغاز آنرا با طرح بحث و پرسش¬های جدی از سوی وزیر میراث فرهنگی در سال گذشته داشتیم و در ادامه با برگزاری دو نشست گفتگو محور با حضور بخش مهمی از صاحبنظران، استادان، فعالان و مدیران کلیدی حال و گذشته بخش معماری و شهرسازی، در حضور وزیر میراث فرهنگی ادامه داشت. در پیش گرفت. این دو نشست با محوریت گفتگو در خصوص:
-    شرایط حال حاضر معماری و شهرسازی به ویژه پس از انقلاب اسلامی؛
-    مسائل و دلایل موثر بر وضعیت حال حاضر معماری و شهرسازی؛
-    شاخص‌ها و معیارهای مطلوبیت در معماری و شهرسازی ایرانی- اسلامی؛
-    نقش و تکالیف ارکان مختلف جامعه و دولت در تغییر و بهبود شرایط؛
-    انتظارات، مطالبات و نقش معماران و شهرسازان؛  
-    و سه پرسش اصلی «چیستی معنای معاصر؟»، «معماری معاصر چیست؟»، «معماری معاصر ایرانی- اسلامی چیست؟»

برگزار شد که محتوی و نتایج این گفتگو در قالب کتابچه «معماری و شهرسازی ایرانی- اسلامی، آنچه که هست و آنچه که باید باشد» در برنامه بزرگداشت روز جهانی بناها و محوطه های تاریخی در روز سه شنبه ۲۸ اردیبهشت به دست وزیر میراث فرهنگی رونمایی شد.

در ادامه و برای فراهم شده زمینه تبیین و تدقیق محورهای مربوط به کنگره پیش‌رو که با موضوع «معماری و شهرسازی از منظر میراث فرهنگی» در قالبی تدقیق شده حسب نیازهای و شرایط روز نسبت به کنگره‌های قبلی در سال جاری برگزار خواهد شد نشست تخصصی با هدف بسط موضوع در قالب «اولین پیش رویداد کنگره» در روز اول اردیبهشت ماه سال ۱۴۰۳ در عمارت مسعودیه تهران برگزار شد تا بتواند به رهیافت روشنی برای تبیین محورها و موضوعات کنگره به منطور باز تعریف رابطه «معماری و شهرسازی» و «میراث فرهنگی»  و بهره‌گیری از ظرفیت های آن  در شرایط کنونی جامعه به منظور کیفیت بخشی به معماری و شهرسازی باشد. 

انتهای پیام/